Донорлар, эмбриондар және рецитенттер ара қатынастары

Біздің зерттеулерімізді, эмбриондар көбіне IN VIVO, яғни донорлар органдарында ұрыктанғандар, оларды алғаннан соң морфологиялык бағалаудан өткізіп, рецитенттерге көшеттеумен аяқтадык.

Осы бағытқа сай, біздің алдымыздағы максатымыз бірнеше параметрлерді анализден откізіп, ондағы донорэмбриондар және рецитенттер ара қатынасындағы кайшылык факторлардың төмендетін, трансплантациялаған эмбриондардың, рецитент ағзаларында еш кедергісіз дамуына жағдай жасау балды.

Үрпақтарға қажетті керекті заттар, генетикалык кодына байланысты. субстраат молекулалары жасуша мембраналары арқылы іріктеліп және химиялық сұрамы жатыр мен түтігі сұйығында парактикалык бакылауда өткізіледі. Сондыктан қандайда балмасын донор мен рецитиенттер жыныс ағзаларындағы сәйкестіктердің ауыткуы, оған коса көшеттелген эмбриондардың даму уакытымен синхрондық негізі балмауы, эмбриондардын өзіне лайық және болашак төлге айналып, аман-есен дүниеге келуіне қиындык туғызады.

Роусонның мәлімет бойынша донор мен рецитиент жыныс циклдерінін сәйкестігі нақты уакытпен белгіленуі керек (эмбрион даму стадиясы не жасы мен жатырда даму стадиясы аралығы). Койлар үшін бұл уақыт 24 сағатқа ауытқысы да ешкандай зияны болмайды (Мурзамадиев А.М. ж.б., 1992, Өтесінов Ж.Ө.,1993).

Рецитиенттердің күйлеуі мен, донорлардың змбриондардын жуып алу синхрондығын есепке алып (күйлеуі жасанда, не спонтанда), хирургиялық операциясыз көшеттеуде, осы әдістің жеңілдеу өткен түрін топтастырдық. Осы негізде жүргізілген тәжірибедегі 32 рецитенттерге хирургиялық жолмен 69 эмбрион отырғызылды, 8 рецитиетнке хиругиялық операциясыз әдіспен 12 эмбрион транспалнтацияланды. Ұрпақтардың имплантацияланғанын бақылауды қошқармен 16-18 күнге дейін жыныс циклін мезгілінде тексеріп отырдық (бақылау екі жыныс циклі мезгілінде, күнде тексеру арқылы жүргізілді), егер осы уақытта саулықтар күйелеуі білінбесе, олардың жыныс азғаларында эмбриондар имплантацияланды деп есептедік. осы тәжірибеде 40 тұрақты рецициенттердің, қайталып күйелеуі білінгендері 45%, не 18 саулық, 22 рецитиент төлдеп (55%), 25 қозы алынды, бұл көшеттеген эмбриондар санына 31 проценті, оның ішінде % қозы төлі туылды.

Рецитиенттер төлдеу нәтижелері көрсеткенде донор мен рецитиент жыныс циклдерінің айырмашылығы плюс, минус 24 сағат 14 рецитиенттер болса, нақты синхрондылығы 26 рецитиент құрады. КБЖ койынын буаздылығы жоғары 38-78%; синхрондылықта, ал асинхрондылықта 40% курады, КрБ және қар тиісінше 30% жоғары (55%25%) және 27% (67% 40%). Бұл нәтижелер рециенттер жыныс циклдерінің донор жыныс циклдерімен нақпа-нақ келгенінің дұрыстығын куәландырады. Тұқымдар аралығындағы көрсеткіштер де осыны дәлелдеді.

Әрбір рецитиентке күйлеген күніне сәйкес даму стадиясы бойынша ұрпақтарды тандау керек, себебі эмбриодардың даму стадиясы мен рецитиенттердің жыныс ағза жағдайы синхрондылықта болса, көшеттеу нәтижесі әжептеуір балады.

Осындай биологиялык сәйкестіктерге зерттеу жүргіздік. Онда зиготалы 1-2 сәткелік жыныс циклді рецитиенттерте екі және төрт бластомерлі ұрпақтарда 2-3 сөткілік жыныс циклді рецитиенттерге және 16 бластомерлі ұрпақтарды 3 не 4-5 сөткелік жыныс циклі рециттиентерге көшеттедік.

Осы жүргізілген тәжірибелерді жүзеге асыра отырып біздер екі түрлі трансплантациялауды жүргіздік. Ерте даму кезеніндегі ұрпактарды, зиготаларды, 2 және 4 бластомерлі көшеттеуді хирургиялык әдіспен, сонымен қатар, осы эмбриондарды ипсилатеральды шенталийга (сары дснсшік дамыған жақ жатыр мүйізше, не түтігіне) салдық. Ал 16 бластомерлі және морула стадиясындағы урпақтарды хирургиялық операциясыз жүргіздік.

Хирургиялық операциясыз трансплантациялауда оның нәтижесін эмбриондардың                                    рецитиент          жыныс          органында тіршілік қабілеттілігін (тұрақты рецитиенттерге эмбриондар көшеттегенде,  оларды генталий аппаратарынан оңай өту дәрежесіне байланыстырып мұқият зерттеуге, тырыстық. Сонымен, катетердің жатыр мүйізіне церквикальдық (мойны) арна арқылы оңай өтуін шкаламен белгіледік  балдык баға катетердің, жатыр мойынан ешкандай қиындықпен өткендігін білдіреді. 4 балл болса катетердің отуі орташа қиындықта деген мән береді, яғни рецитиенттердің эмбриондарды трансплантациялау      мезетінде (моментінде) тынышсыздануы.

Катетердің жатыр мойынан етуі қиындыққа соқса, 3 балдық баға койылалы. Көбінесе трансплантация жатыр мүйізінің орта шеніне дейін ғана жургізіледі кейде өте қиындыкта эмбриондар жатыр денесінде, не соған жакын маңайды қалдырылады.

Эмбриондардың, тіршілік қабілетінің айырмашылығы, мүмкін көшеттеу орнына көп байланысты болар, себебі, бұрыңғы зерттеулерде 16-32 бластомерлі ұрпақтар табиғи-жағдайда, жатыр мүйізінің түтігі жалғасатын орнынан сәл төменде болады деп айтады (Завертяев Б.Н.,1989). Ал - біздін тәжірибеде ол орынға көшеттейтін эмбриондарлы жеткізе алмадық, сондықтан осы нәтижелер әртүрлі болады дейді. Әсіресе, уретральдық катетерді жатыр мойынан өткізуде қиындық nуса. Бұл бірінші түсінігі, екіншісі, тәжірибедегі пайдаланған реципиентер де, эмбриондар да саны жағынантым аз, сондыктан ашын айту күрделілеу. Ал морула үшін ең дұрыс орын жатыр мүйізінің жоғарысы, жатыр түтігінің жалғасатын мүшесінен жатыр мойны бағытына қарай есептегенде 4 см. Міне, морула стадиясындағы көшеттелген тіршілік қабілеттілігі жаксы жүріп, төлдеу жоғары болуы содан болар деген қорытынды айтуға болады.

Трансплантация ұрпақтар санын 1 ден 2 көбейтсе, эмбриондардың реципиент генталийінде тіршілігі артады, ол көрсеткіш 42%-ке көбейтеді 22% тен 64-ке жетеді, ал кішірітілген эмбриондар санын бір реципиентке 2-ден 3-ке жеткізсе 1 1% артады (68%-тен 75%-ке көбейеді. Көшеттелген ұрпақтардың тіршілік кажеттілігі реципиентке 3 эмбрион отырғызғанда жоғары болады (75%). Ал бір реципиентке 4 ұрпак отырғызсақ ешқандай буаздылық болмайды.