АҚПАРАТТЫҚ МӘДЕНИЕТ

Ақпараттық қоғам түсінігі мен мәні.  Ақпараттық қоғамның мәні. Адамзаттың эволюциялық дамуының негізгі сатылары. Ақпараттық қоғам өркениеттік дамудың жаңа сапалы даму сатысы ретінде. Ақпараттық қоғамның басты ерекшеліктері. Ақпараттық қоғамдағы қарама-қайшылықтары. Ақпараттың  қоғам өміріндегі орны. Социумның ақпараттық ортасы.Бүгінгі қоғамдағы ақпараттың ролінің артуы. ХХІ ғ. ақпараттық дүмпу және мәліметтерді өңдеу мәселелері.Бүгінгі жаһандық проблемалардың ақпараттық аспектілері (қырлары). Білімге негізделген қоғамды қалыптастырудың жетістіктері.

Қоғамды ақпараттандыру: маңызы, бүгінгі жай-күйі, нәтижелері мен мен келешегі. Ақпараттандырудың мәні.Қоғамды ақпараттандырудың технологиялық қыры. Информатика мен бұқараның қолдануына арналған жаңа ақпараттық технологияллық құралдардың дамуы. Ақпараттық коммуникациялардың жаңа түрлері мен олардың әлеуметтік мәні. Ақпараттық технологиялар бүгінгі қоғамды дамытудың жылдамдатушы құрал ретінде. Бүгінгі ақпараттық әлеуметтік-технологиялық төңкеріс және одан күтілетін нәтижелер. Қоғамды ақпараттандыру мен қоғамның тұрақты даму мәселелері.

Жаһандану және ақпараттық қоғам.  Жаһандық ақпараттық қоғамның өзіндік ерекшеліктері.Отличительные особенности глобального информационного общества. Қазіргі қоғамның экономикалық дамуының ақпараттық қырлары. Сандық технологиялардың дамуы. Ақпараттандырудың жан-жақтылық сипаты. Әлемдік қауымдастықтың ақпараттық ортасысының жаһандануы адамдардың шығармашылық қабілетттері мен интеллекттерінің арттырудың жаңа мүмкіндіктері. Ақпараттық дүниетаным мен түсініктердің қалыптасуы.  Ақпараттық қауіпсіздік мәселелерінің жаңа түрлері. Адазатың ақпараттық болашағы.

Ақпараттық қоғамдағы ақпараттық мәдениет.  Ақпараттық қоғамдағы ақпараттық мәдениет пен адамдардың мүмкіндіктері. Ақпараттық мәдениеттің философиялық негізі. Адамның мүмкіндіктері мен оның бүгінгі қоғам дамуындағы қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық мәселелерді шешудегі орны. Адами мүмкіндіктер мен қажыр-қайрат ұлттық байлық ретінде. Адами мүмкіндіктердің даму индексі.  Инновация және қоғамның инновациялық дамуы жайлы бүгінгі күнгі түсініктер. Инновациялық экономика. Ақпараттардың таралу арналары. Бұқаралық және арнайы ақпараттық құралдардың  қызметі. Ақпараттық қоғамдағы тораптық экономикалық және әлеуметтік құрылымдар. Ақпараттық қызметтер. Ақпараттық қоғамдағы өмір сүру деңгейіндегі ақпараттық мәдениеттің орны.Ақпаратты іздестіру басты мәселе ретінде. Халықты еңбекпен қамту құрылымы мен ақпараттық қоғамдағы жаңа  мамандықтар. Ақпараттық теңсіздік бүгінгі қоғамдағы ауқымды мәселе ретінде, оны шешу жолдары. Білімдегі теңсіздік – қоғадық теңсіздіктің жаңа түрі. Ақпараттық қоғамдағы технократия. Интеллектуальдық теңсіздік оның іске асуындағы жаңа түрлер.Ақпараттық өмір салты. Өмірдің ақпараттық сапалылығы мен қоғамның ақпараттыұ сапасы. Әлеуметтік уақытты үнемдеудің факторлары.

Қоғамның злектрондық мәдениеті. Қоғамның электрондық ақпараттық ресурстары. Ақпараттық қалыптасуы мен дамуы, оның ерекше белгілері, ұйымдастыру. Ақпаратты іздестіру, өңдеу мен оны тарату  бұл қызметтің басты бағыттары ретінде. Ақпараттық қызметтің институционализациялануы: кезеңдері, институттары, қызметтері.

Ақпараттық  қоғамдағы ақпараттық-талдау қызметтері. Ақпараттық  қоғамдағы ақпараттық-талдау қызметтері: ақпаратты   іздестіруді ұйымдастыру мен ақпаратты өңдеу. Кітапханалардағы ақпараттық орталықтар: іздестітіру, өңдеу және ақпаратты тарату. Кітапханалық-ақпараттық қызмет қоғамдық тәжірибенің бір бөлігі ретінде. Ақпараттық-талдамалық технологиялардың дамуы, ақпараттық талдаудың қалыптасуы мен дамуы. Кітапханалық-ақпараттық үдерістер және әлектрондық ортадағы ақпаратты іздестіру.

Библиографиялық ақпараттар жүйеқұраушы компонент ретінде. Библиографиялық ақпарат жеке құбылыс және жүйе құраушы компонент ретінде. Библиографиялық ақпарат түрлері мен оның қызметтері, қасиеттері мен сапалары, библиографиялық ақпараттардың өлшемдері.  Библиографиялау библиографиялық ақпараттарды дайындау процессі ретінде.

Библиографиялаудың әдістемелері мен ұйымдастырудың жалпы мәселелері. Библиографиялаудың кезеңдері: дайындық, негзгі және қорытынды. Библиографиялық көрнекілік құралдарының құрастыру процессі. Библиографиялық ақпараттарды құрастырудың дәстүрлі және электронды технологиялары. «Электрондық каталог», «электрондық пошта», «құжаттарды электронды жеткізу». Топтастырып жинақтауға орай мәтін мазмұнын ашу әдістері: индекстеу, аннотациялау, рефераттау, конспектілеу, шолулар дайындау Талдамалық мәтіндердің түрлері, жанрлары, стилистикалық сипаттамалары: аннотация, реферат, конспект, шолу. Шолулардың түрлері. Библиографиялық білімдер.

Библиографиялық мәдениет негіздері. Библиографиялық сипаттама. Библиграфиялық жұмыстағы ГОСТтар. Әдебиеттерге сілтемелер жасау лдыңғы  біліммен байланыстырғыш мәтін ретінде. Сілтемелердің сан түрлелілігі. Сілтемелерді рәсімдеу. Библиографиялық ізденіс жан-жақты ақпараттық және құжаттық іздестірудегі  библиографиялық процестің негізі ретінде. Сұраныстың ізденістік бейнелері (СІБ), Құжаттардың ізденістік бейнелері (ҚІБ), ізденістік ресми өкімдер. Библиографиялық эвристика. Библиографиялық ізденісте электрондық ақпараттық ресурстарды қолдану.

Ақпараттық -талдамалық  технологиялар. Ақпараттарды іздеу мен өңдеуде қолданылатын ақпараттық талдамалық  технологиялар. Бүгінгі күнгі ақпараттық талдамалар, оның ақпараттық қайта өңделуінің сапалық-мазмұндық, құжаттар легінің аналиткалық-синтетикалық тұрғыда қайта өңделуі. Ақпараттық талдамалардың  кітапханалық-библиографиялық мекемелерде және  ҚазМемҒТАИ, ВИНИТИ-де іске асырылуы. Ғылым мен техника, мемлекеттікті қолдайтын (мемлекеттік жобалар мен мақсатты бағдарламаларды ақпараттық қолдау бағытындағы) маңызды отандық және шетелдік жарияланымдарды шолу.   Дайджест, рефераттық аудармажинақтары, бизнес-кітапхана, іскерлік әдебиеттер кітапханасы; фактографиялық, фрагментографиялық, дербес мекен-жайлық анықтамалық, толық мәтіндік, библиографиялық және т.б. талдамалық мәліметтер шолулық материалдар  сериясы .

Базалық ақпараттық -талдамалық  технологиялар.  Базалық ақпараттық -талдамалық  технологиялар: ақпараттық талдау, мониторинг, ақпараттық диагностика, нысанның ақпараттық моделі. Нысандар мен мәтіндерді (таңбалық модельдерді: әдеби шығарма, оқу құралдары мен сөздіктердегі ақпараттар, құрылғы, жол ережелеріне арналған нұсқаулар), сондай-ақ суреттер, кестелер, схемалар, сызбалар, формулалар және тағы сол сияқтыларды  (көрнекілік модельдерді) сөз түрінде сипаттау түріндегі ақпараттық моделдер. Библиографиялық моделдеу ғылымиметрикалық және  библиометрикалық негіздегі ақпараттық тілдердің көмегімен әдебиеттерге анықтамалық картотекалар мен сілтемелік көрсеткіштер жасауда құжаттар тобын қайта жасау лектерді анықтаушы ретінде.

Мамандандырылған ақпараттық -талдамалық  технологиялар. Мамандандырылған ақпараттық-талдамалық  технологиялар: жиілік талдау, рубрикатордың құрылуы,контент-анализ сілтемелердің ақпараттық талдамалары және т.б.; оның ішінде жекелеген кәсіби қызмет салаларына: бизнес, әлеуметтік-мәдени жұмыстар, бұқаралық талдама т.с.с. арналған мамандандырылған технологиялар. Ақпараттық талдаудың  қыры ретінде нысанның  заттық көлемінің талдамасы. Процедуралар: бір нысандағы көптеген түйінді сөздерді жинақтау, оларды салыстыру, терминдердің таралуын бағалау (мысалы,белгілі-бір ауқымдағы мәтіндерде қайталау жиілігі) және т.б. жұмыстарда ҚазМемҒТАИ, ВИНИТИ-дың және т.б. отандық және әлемдік алдыңғы қатарлы ғылыми-ақпараттық мекемелердің сілтемелерін қолдану. Селективті процедура процессі барысында айқындалған индикатор арқылы нысанға қатысты деректік мәліметтерді түйінді сөздерді, пәндік рубрика  іріктеу.

Ақпаратпен жұмыс істеудің талдамалық әдістері. Мәтінді талдау (алғашқы және кейінгі). Ғылыми-зерттеулік, өндірістік-тәжірибелік және ақпараттық-кеңес берушілік қызметтердің мәтіндерін талдауға қажетті дағдыларды қалыптастырудың маңыздылығы. Мәтінді талдаудағы  ақпараттық тәсіл: индекстеу, жіктеу, библиографиялық сипаттама, аннотация, реферат, шолу, шолулық анықтама. Мәтінді талдаудағы ақпараттық міндеттер. Мәтінді ақпарат талдаудың сан-қилылығы: терминологиялық, құжаттықграфиялық, фактографиялық, концептографиялықжәне т.б. Мәтінді талдаудың тәсілдері , әдістері мен процедуралары. Статикалық талдама: сөздің мәтіндегі кездесу жолылығы (лексиканың ретпен қойылуы), сөз тіркесінің хабарлылығыныңанықтамасы. Позициялық әдістер: сөйлемнің текс құрылымындағы орны. Индикатолық әдістер: сөз тіркестердің функциональдық  идентификация, арнайы сөздік-маркер, индикатор мен коннекторлар мен т.б. қолдану.

Құжаттықграфикалық талдау, құжаттардың құндылықтық ерекшеліктерінің талдамасы, түйінді сөздер заттық және  ассоциативтік ауқымына қарай мәтінді фрагменттеу және т.б. Мәтіндерді ұсыну.

Негізгі әдебиеттер:

1. Дулатова А.Н. Информационная культура личности:учебное пособие/А.Н.Дулатова,Н.Б.Зиновьева.М.:Либерия–Бибинформ, 2007.  -176с.
2. Сафиуллина З.А. Информация ценность и оценка / З.А.Сафиуллина. –М.: «Либерия-Бибинформ», 2006. – 224 с. –(Библиотека и время)
3. Коряковцева Н.А. Чтение и образование в информационном обществе : учебно-практическое пособие / Н.А.Коряковцева, Фокеев. –М.: Литера, 2009. – 208 с.
4. КоряковцеваН.А.Техники ннформационно-библиотечной работы Чтение и образование в информационном обществе : учебно-практическое пособие Н.А.Коряковцева. : предисл. и науч. ред. В.А.Фокеева. - М.: Либерия, 2004. - 136 с.
5. Бекова және т.б. Ақпараттық мәдениет негіздері: Оқу құралы. –А.: Бастау баспасы, 2011. -232 б.
6. Зиновьева Н.Б. Основы современной библиографии : учебное пособие. М. : Либерия-Бибинформ, 2007. - 104 с.

7.            Кукатова Г.И. Центральная библиотека региона: современный этап развития : научно- практическое пособие. - М. : Литера, 2010. - 206 с.

8.            Паршукова Г.Б. Методика поиска профессиональной информации: учебно-методическое пособие для студ. вузов, осваивающих курсы библиографии. - СПб. : Профессия, 2009. - 224 с.

9. Пилко И.С. Информационные и библиотечные технологии : Учебное пособие для студ. вузов, обуч. по спец. "Библиотечно-информационная деятельность"; Рекомендовано УМО / И. С. Пилко  Кемеровский государственный ун-т культуры и искусств. - СПб. : Профессия, 2008. - 342 с.
10. Пилко И.С. Информационные и библиотечные технологии : Учебное пособие.; Кемеровский Государственные университет культуры и искусств. - СПб. : Профессия, 2006. - 342 с.