БАБАЛАРЫМЫЗ ҚАНДАЙ МЕКТЕПКЕ ОҚЫҒАН?
Категориясы: Ғылым
Таңертеңгі сағат жетіде мектепте сабақ бастауға жинала бастайды. Шәкірттер етегі жер сызған ұзын көйлектерінің белдерін жіппен буып алған. Аяқтарына тері шарық киген. Бастарында шошақ төбе бөрік. Олар бас киімдерін шешіп, киіз үйді жағалай әрқайсысы өз орнына отырды. Бұл туралы олардың әліппесінде «Өзгенің орнын алмаңдар, жұртты әуреге салмаңдар» деп те жазылған.
Бірінші сабақ - әліппе.
- Әліп, би, ти, би астында бір ноқат - деп шәкірттер шоқша сақалды ұстаздарына ілесіп, әндетіп қоя берді. Ол кездерде А, Б, Т әріптерін осылай атайтын.
Әліппеден кейін мінәжат кітабы - Құран сөзін оқуға кірісетін. Содан бас алмай ұзақ оқиды дейсің. Ақыры бір кезде ұстаз-молда түскі үзілісті хабарлайтын. Ал екі сағаттан соң олар класқа қайта кіріп, сабақтарын жалғастырады.
Енді жазу сабағы басталады. Тыныштық. Тек қана қауырсын қаламдардың әлсіз сыбдыры естілер еді. Қалам қаз қанатының қауырсынынан жасалатын. Қауырсынды сүйірлеп, ұшын арнаулы пышақпен тілік жасайды да сияға малып, жаза беретін. Шәкірттер бір бетті толтырған соң сорғыштың орнына құмсауыттағы құмды сеуіп «сорғытатын». Құм ылғалды сорып алған кезде, жазу жазылған бет құрғап шыға келеді. Бірақ көбінде сонша қымбат тұратын қағазды шимайлай бермей, арнаулы тақтаға қарындаш тасымен жазатын. Әріптер - әріп орнына да, цифр орнына да жүретін.
Мектепте ұлдар мен қыздардың, бәрі бара бермейтін. Оқу үшін ақы төлеу қажет, ондай қаражат жұрттың бәрінде қайдан болсын.
Көп жағдайда: бір үйде бірнеше бала болса, жастары оқу жасына әлдеқашан жеткенімен, бір-екеуі-ақ оқитын. Олардың өзі де мектепке кезектесіп баратын. Қыстың қақаған суығында бәрінің киетіні - орталарындағы жалғыз тон мен жалғыз құлақшын. Екеу де болса, әйтеуір қыстай оқып шығады да, көктем туысымен бірі қалмай, қос басына үлкендерге көмектесуге кетеді.
Осылайша 3-4 жыл оқыған болып, сонан соң бәрін де жылы жауып қоя салады. Өйткені ол кездегі ауыл мектептерінде 4-ақ класс болатын. Оны тауысқан шәкірттер сөздерді буынға бөліп оқып, қағаз бетіне әлденелерді қисалақтатып жаза салса, соның өзіне жұрт әбден риза болысатын.
Ал қазір біздің елімізде балалардың бәрі оқуға міндетті. Көптеген балалар тіпті музыка, немесе суретшілер тебінде қоса оқиды.
Жарияланған-2016-09-05 17:12:23 Қаралды-1929
ЖЫЛ БОЙЫ КҮНДІЗ БОЛЫП ТҰРУЫ МҮМКІН БЕ?
Қабырғада күнтізбе ілулі тұр. Бір жылда қанша күн болса, онда да соншама парақ бар.
Бізге қанша уақыт ұйқы керек?
Біз ұйқы қашан біздің миымыз және денеміз демалған кезде болдаы деп ойлаймыз. Бұл олай емес; ұйқы бұл көптеген маңызды процестердің, қалыпқа келулердің және күш жұмсаулардың өтетін белсенді уақыттары. Ұйқы – денсаулыққа өте маңызды. Бірақ, шектен тыс көп
ЖАЛАҢҚАТ
Жалаңқат - бір қабат қалың металдан тұтас етіп соғылатын сауыт. Кеуделік және арқалық бөліктен тұрады. Пішіні жеңсіз кеудеше тәріздес, белден сәл ғана түсіп тұратын қысқа болады. Бұл екі бөлік бір бүйірінен топсалар арқылы, екінші бүйірінен және иықтары т
«КИТАБ-И ТАУАРИХ-И ПАДИША ХАН-И»
«Китаб-и тауарих-и падиша хан-и» - Сейфи Челебидің 1582 жылы түркі тілінде жазған шығармасы. Шығарма Қытай, Тибет, Қашқар, Мәуереннахр, Үндістан, Қазақ хандығы билеушілері туралы жазылған 9 тараудан тұрады.
БАЛАҒА АРНАЛҒАН ТҮРЛІ ТАҒАМЫ
Әрбір атпал азамат баладан өседі. Соған байланысты оны бала шақта тәрбиелеу керек. Үлкендердің «Баланы - жастан» дейтіні де сондықтан.