ЭЛЕКТРОНДАР ДЕГЕНІМІЗ НЕ?

Категориясы: Ғылым

---

«Электрон» сөзі грек тілінен «янтарь» деп аударылған.

Фалес Милетский (б.з.д. 600 ж.) егер кәріптас матаға қатты ысқыланса, ол жеңіл заттарды тарта бастайтынын байқаған. Ұзақ уақыт бойы бұл қасиет тек кәріптасқа ие болды деп есептелді. Дегенмен, пластиктен және басқа синтетикалық материалдардан жасалған заттармен бірдей нәрсе болады. Бұл құбылысты тарақпен және шашпен оңай байқауға болады: тарағаннан кейін тарақ шашты тарта бастайды (және тарақ шаштың өзі, назар аударыңыз, бір-бірінен итермелей бастайды).

Сипатталған құбылыстар электр тогы құбылысына негізделген. Ол микроскопиялық бөлшектердің зарядпен - оң немесе теріс әрекеттесуінен тұрады. Зарядтары бірдей бөлшектер тебіледі, ал зарядтары қарама-қарсы бөлшектер тартылады. Электрондар - электр заряды бар ең кішкентай элементар бөлшектер. Электрондардың атауын ағылшын Дж.Дж.Стони берген. Ол бөлінбейтін заряд бөлшектерін осылай атауды ұсынды.

Өздеріңіз білетіндей, барлық заттар атомдардан – микроскопиялық бөлшектерден тұрады. Әрбір атом өз кезегінде ядро ​​мен қабықтан тұрады. Ядроны протондар мен нейтрондар құрайды, бірақ қабық электрондардан тұрады, сондықтан электронды бұлт деп аталады.

Электр заряды тек электрондарда ғана емес, сонымен қатар протондарда да болады (нейтрондар, олардың аты айтып тұрғандай электрлік бейтарап). Атомда электрондар ядроға тартылады, өйткені оның заряды протондардың зарядына байланысты оң, ал электрондар теріс зарядқа ие. Бірақ, осы қасиеттерге қарамастан, электрондар ядромен толық қосыла алмайды, өйткені олар тұрақты қозғалыста болады. Ал атомның өзі толығымен электрлік бейтарап, өйткені атомдағы протондар саны электрондар санына тең.

Металдарда кейбір электрондар атомдармен байланыспайды және еркін қозғала алады. Бұл электрондардың бағытталған қозғалысы біз өз өмірімізді елестете алмайтын құбылысты тудырады - электр тогы. Сондықтан металдарды өткізгіштер деп атайды: олар электр тогын өткізе алады. Ток өткізе алмайтын заттарды оқшаулағыштар немесе диэлектриктер деп атайды.

Әңгімеміздің басына оралайық және янтарь неліктен электрленеді деген сұраққа жауап берейік. Ең алдымен, үйкеліс арқылы тек оқшаулағыштарды электрлендіруге болатындығын ескеріңіз. Екі дене бір-бірімен үйкеліс кезінде кейбір электрондар бір денеден екіншісіне ауысады. Нәтижесінде денелер қарама-қарсы зарядтарға ие болады. Үйкеліс күші арқылы тек оқшаулағыштарды ғана электрлендіруге болады, өйткені тек осы денелерде бір денеден екінші денеге ауысатын электрондар аяқталған жерде қалады. Олар өткізгіштерде еркін қозғала бастайды.

Сіз бұрын болжағандай, бір-біріне үйкеліс жұп денелердің жалпы заряды нөлге тең, яғни мұндай жұп электрлік бейтарап.

Кәріптас эбонит, шыны немесе мысық жүні сияқты үйкеліс арқылы өте оңай электрленеді.

  Жарияланған-2024-05-06 17:21:03     Қаралды-1263

Мәлімет сізге көмек берді ма