БІЗДІҢ АТА-БАБАЛАРЫМЫЗ НЕМЕН ЖУЫНҒАН?
Категориясы: Тарих
Күнде таңертең өзімізді жуамыз, қолымызды күніне бірнеше рет сабынмен жуамыз және ата-бабаларымыз немен жуынғанын ойламаймыз.
Заманауи сабын, сусабын және әртүрлі жуғыш заттарды ойлап тапқанға дейін адам табиғаттың бергенін пайдалануды үйренді. Бұл жоғары беттік белсенділігі бар заттар немесе жоғары адсорбциялық қасиеттері бар табиғи қосылыстар болды.
Ежелгі уақытта Ресейде ең көп таралған жуғыш зат сілті болды. Оны дайындау үшін күл пайдаланылды. Оның құрамында көптеген карбонат және калий иондары бар. Олар сулы ерітіндіде сілтілі (сабынды) орта жасайды және суды жұмсартады. Шырша күлі көктемгі немесе жаңбыр суымен құйылып, бір күнге қалдырылды. Содан кейін ерітінді сүзгіден өткізіліп, сумен сұйылтылған және шашты жууға арналған.
Ертеде құрамында күрделі құрамды қосылыстар – сапониндер бар өсімдіктер де кеңінен қолданылды. Олар судың беткі керілуін күрт төмендетеді және көбіктің пайда болуына ықпал етеді. Сабынның да осындай қасиеті бар. Сабындық қасиетіне байланысты бұл өсімдіктер сабын тамыры немесе сусабын деп аталды.
Сазды заттар көп жерде жуғыш зат ретінде пайдаланылды. Бұл балшықпен шашыңызды немесе матаны сүртіп, содан кейін ағынды сумен шаю жеткілікті болды.
Жерорта теңізінің дамыған қалаларында олар сабын жасауды біздің эрамызға дейінгі 1 ғасырда үйренген. Ол мал майын сілті концентратымен немесе содамен қайнату арқылы алынған.
Сабын Еуропаға 17 ғасырда келді. Бұл қымбат және қол жетімсіз өнім болды, ол аз мөлшерде шығарылды. 19 ғасырда дамыған нағыз сабын өнеркәсібі. Бұл маңызды жуғыш затты өнеркәсіптік өндіру процесі сілтілі ортада майлардың гидролизіне негізделген. Бұл жағдайда жоғары май қышқылдарының тұздарының қоспасы түзіліп, бөлінеді. Әрі қарай өңдегеннен кейін ол әртүрлі сабын түріне айналады.
Жарияланған-2024-04-15 11:38:44 Қаралды-147
ШЫРМАУЫҚ БУДРА - ЖАЛПЫ ҚАБЫНУҒА ҚАРСЫ
Шырмауық будра бақтардың, ормандардың ішінде, бұталардың арасында, егістік жерлер мен шабындықтарда, өзен жағаларында өседі.
ЫҚЫЛАС ДҮКЕНҰЛЫ
Ықылас Дүкенүлы (1843-1916) - қазақ халқының дәулескер күйші-қобызшысы. Ол Жезқазған облысының Жаңаарқа ауданында дүниеге келген. Оның атасы мен әкесі қобызшы болған. Киелі өнер ұлдарына да қонып, Ықылас қобыз әуенімен ер жетеді. Қорқыт ата аян беріп, әке
СЫРДАРИЯ
Сырдария өзені Орталық Тянь-Шань жоталарынан басталып, Қырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан аймағы аркылы өтіп, Қазақстанда Арал теңізіне келіп құяды. Ұзындығы - 2219 км.
ТӨЛЕГЕН ДОСМАҒАМБЕТОВ
Досмағамбетов Төлеген Сәбитұлы (1940-2001) - мүсінші, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері. Ол 1940 жылы Солтүстік Қазақстан облысы Уәлиханов ауданы Мұртық ауылында дүниеге келген. Алматы көркемсурет училищесін (1959), Ленинград кескіндеме, мүсін ж
ӘСЕМДЕЛГЕН ЖАҢҒАҚ ҚАТТАМАСЫ
Сарымай қант ұлпасымен қосылып, жақсылап шайқалады, содан соң жұмыртқаның сары уызы, ұнтақталған жаңғақ, түйілген кепкен нан, какао, оның үстіне жұмыртқаның әбден шайқалып көпіршіген ақ уызы қосылады.
ҚАНТҚА САЛЫНҒАН КУРАГА
Курага жақсылап жуылып, кептіріледі. Қант улпасы, түйген қант және белок дайындалады.