НЕЛІКТЕН АЛГЕБРА АЛГЕБРАҒА АЙНАЛДЫ?
Категориясы: Ғылым
Мұхаммед ибн Мұса әл-Хорезми
9 ғасырда өмір сүрген Орта Азия математигі әл-Хорезми бірінші дәрежелі теңдеулерді шешу екі амалға келетінін жазған: оның жеке мүшелерін теңдеудің бір бөлігінен екінші бөлігіне көшіру (әл-джабыр) және ұқсас мүшелерді келтіру (әп-мұқабала). «Әл-джабр» «қалпына келтіру» дегенді білдіреді - шегерілген сан (теріс мүше) теңдеудің бір жағынан екінші жағына ауыстырылғанда, ол оңға айналады, яғни қалпына келтіріледі. Әл-джабр сөзі алгебра сөзіне айналды, ол қазір бүкіл әлемде қолданылады. Әл-джабыр мен әл-муқабала дыбысының ережелері қазақ тіліне осылай аударылған:
Әл-джабыр
Теңдеуді шешкенде,
Бірінші бөлігінде болса,
Қайсысы маңызды емес
Теріс термин болады:
Біз екі жақтамыз
Біз тең мүше береміз,
Тек басқаларға таныс
Ал біз оң нәтиже табамыз.
Әл-муқабала
Содан кейін теңдеуге қараңыз
Сіз жасай аласыз:
Егер мүшелер ұқсас болса,
Оларды қосу ыңғайлы.
Жарияланған-2024-04-03 14:14:53 Қаралды-100
СУ - ӘЛЕМДЕГІ ӨЗЕКТІ МӘСЕЛЕНІҢ БІРІ
Су туралы көп жазылып та, айтылып та жүр. Қазіргі су проблемасы аса өзекті мәселенің бірі.
ТҰЗДАУ ЖӘНЕ МАРИНАДТАУ ҚАРАПАЙЫМ РЕЦЕПТІЛЕР
Негізінде қияр ағаш кеспектерге тұздалады. Тұздалатын қияр үстіне құйылатын тұздық бөлек дайындалады.
ҚИМАҚТАР
Қимақтар - түркі тілдес тайпалар. Жазба деректерде қимақтар туралы VII ғасырдың басынан белгілі. Олар Батыс Моңғолиядан Шығыс Қазақстанға көшіп, қимақтар одағын құрған.
АУА
Жер атмосферасын құрайтын, негізінен азотпен оттектен тұратын газдар қоспасы. Ауа су мен жер қыртысының құрамында да болады.
БАДАМ-НОХУТ
Бұл - алма және өрік пюресін қайнатып, крахмалға құлпынай формалы етіп салынған және бадамның ұсақтап туралған массасына аунатып алынған тағам.