МИ ТУРАЛЫ НЕ БІЛЕМІЗ?
Категориясы: Өсімдікті
Ми – өзінің құрылымы жағынан ғана емес (10-15 миллиард нерв клеткасы бар), сонымен бірге ол өзінде өтіп жататын физиологиялық процестердің сипатына қарай да өте күрделі зат. Адам миының салмағы жалпы дене салмағының 2,17 процентіне, ал барлық бұлшық еттер дененің 30-40 процентіне тең.
Ми бірнеше бөліктен тұрады. Әр бөлік белгілі бір тек өзіне ғана тән қызметті атқарады. Оларда барлық органдардан сигналдар немесе әдетте айтылатындай, импульстерді қабылдайтын және сол органдарға жауап сигналдар жіберетін ядролар мен орталықтар (центрлер) болады. Мида тыныс алуды, қан айналысын, аяқ-қолдың қозғалысын, ас қорытуды реттейтін, иіс сезетін, дыбысты ажырататын, көру орталықтары бар. Мида сезімді басқаратын, тамырдағы қан қысымын, тердің бөлінуін реттейтін ядролар орналасқан. Бір сөзбен айтқанда, адам қызметінің бірде-бір формасы мидың басқаруынсыз атқарылмайды.
Мидың ең маңызды бөліктерінің бірі және оның ең жетілген бөлігі – үлкен жарты шарлар қабығы. Ол адамның бүкіл нерв-психикалық қызметінің орталығы болып табылады. Барлық нерв клеткаларының жартысынан көбі мидың үлкен жарты шарларында орналасқан. Ми қабығының жалпы көлемі 1670 шаршы сантиметрдей.
Жануар өзінің биологиялық дамуы жағынан жоғары болған сайын, оның үлкен жарты шарлар қабығы да жақсы дамып жетіледі. Мысалы, итпен салыстырғанда маймылдың жарты шарлар қабығы дамыған, ал иттікі жылқының немесе үй қоянының жарты шарлар қабығынан жақсы жетілген. Балық пен құрбақада үлкен жарты шарлар қабығы мүлде жоқ.
Ми қабығының астында табиғаты жағынан оның көне бөлігі болып табылатын ми қыртысы орналасқан. Организмнің барлық вегетативтік функциясы – тамырлардағы қан қысымын реттеу, дененің температурасы мен организмдегі алмасу процесстерін бір қалыпта ұстау осы араға жинақталған.
Мидың бұл бөлігі организмнің әр учаскесіндегі ауыруды аса күшті қабылдайды, ішкі органдарының жұмысын басқарады. Басқаша айтқанда, мидың қыртыс бөлігі санаға бағынбайды, автоматты түрде қызмет етеді. Ми қабығы жоқ жануарларда, қыртыс мидың жоғары бөлігі болып табылады. Адам ми қыртысы құрылымының қызметі ми қыртысының жұмысын бақылап, оны қажетті арнаға салып отыратын жоғарыда жатқан үлкен жарты шарлар қабығының қызметімен тығыз байланысты болады.
Жарияланған-2016-07-18 21:03:50 Қаралды-8669
ШАЛКИІЗ ТІЛЕНШІҰЛЫ
Шалкиіз Тіленшіұлы - қазақтың ортағасырлық жыраулық поэзиясының аса көрнекті өкілдерінің бірі. Шамамен 1465-1560 жылдары өмір сүрген ол Батыс Қазақстан жерінде дүниеге келген. Шалкиіздің шығармаларына Қазтуған, Асан Қайғы және Қодан Тайшы ақындардың жырла
БАДАМ ТҮТІКШЕЛЕР
Ішіне бадам дәні салынған қамырдан жасалатын тағам осылай деп аталады. Қамырды дайындау әдісі, оны бөлу жолдары, сондай-ақ температурасы мен ылғалдылығы жаңғақ түтікшелерін жасағандағыдай. Ішіне салу үшін бадам пайдаланылады.
Адамдар тұрмайтын тамаша қалалар
Заманауи адамы көп әлемде тұрып, планетаның адамдар тұрмайтын қалаларының бар екендігіне сену өте қиын. Бірақ, естігенге таңқаларлықтай болғанымен, шын мәнісінде осындай қалалар бар.
КУРАГАДАН ЖАСАЛҒАН САМБУК
Іріктелген курага мұқият жуылып, салқын суға салынады. 1-2 сағат бөктіріп алынады да дайын болғанша қайнатылып, содан соң үккішпен үгіледі.
ЕСТУ ТУРАЛЫ ҚЫЗЫҚТЫ ДЕРЕКТЕР
Есту қабілетінің арқасында біз айналамыздағы әлем туралы орасан зор ақпарат аламыз.
