БЕТПАҚДАЛА
Категориясы: Табиғат
Бетпақдала - Қазақстанның орталық бөлігінде орналасқан кең-байтақ шөлді өңір. Ол Қарағанды, Жамбыл, Оңтүстік Қазақстан облыстарының жерлерін қамтиды. Батысында Сарысу өзенінің төменгі ағысымен, шығысында Балқаш көлімен, оңтүстігінде Шу өзені аңғарымен, солтүстігінде Сарыарқамен шектеседі. Батыстан шығысқа қарай 500 шақырымға, солтүстіктен оңтүстікке қарай 300 шақырымға созылған үлкен аймақ.
Бетпақдала атауы «бетпақ» және «дала» сөздерінің бірігуінен пайда болған. «Бетпақ» парсы тіліндегі «бәдбах» деген сөзден шыққан. Оның екі мағынасы бар. Біріншісі - «бақытсыз». Бетпаққала атауы осы мағынасынан жасалған. Бұл осы өңірдің табиғатының қаталдығына байланысты қолданылған болуы мүмкін. Екіншісі - «оңбаған, бетсіз, арсыз» деген мағына береді.
Дала - түрікше «жазық жер» дегенді білдіреді. Атаудың мағынасы: «аса ыстық, шөл дала, жапан дүз» ұғымын береді.
Бетпақдаланың оңтүстік-батыс бөлігі жазық, ал солтүстік-шығысы қыратты. Ең биік жері - Жамбыл тауы (974 м).
Бетпақдалада жазда құрғап қалатын тұзды көлдер кездеседі. Қарқаралы, Қарасу, Талдыеспе өзендері көктемде жауын суымен толығып, жазда құрғақ арнаға айналады. Жазы ыстық, құрғақ, қысы суық. Жауын-шашын көп түспейді. Жер асты суының қоры мол.
Бетпақдала - көктемгі және күзгі мал жайылымына өте қолайлы. Тұрақты ағатын өзендері болмағанымен, жайылымдар құдықтар арқылы сумен қамтамасыз етіледі.
Жарияланған-2015-11-24 21:47:52 Қаралды-13850
ЖАЗДЫГҮНІ ШҰБАР, АЛ ҚЫСҚА ҚАРАЙ АППАҚ
Аңдардың бірі жауынан ағаш қуысына, екіншісі қар астына, үшінші біреулері індеріне жасырынып құтылады.
АҚТАМБЕРДІ САРЫҰЛЫ
Ақтамберді Сарыұлы (1675-1768) - жырау, қолбасшы, дипломат. Ол Оңтүстік Қазақстан облысы Қаратау маңында дүниеге келген. 17 жасынан әскери жорықтарға қатысып, парасаттылығымен, батырлығымен көзге түседі. «Күмбір-күмбір кісінетіп», «Уа, қарт Бөгембай», «Ей
ЕЖЕЛГІ ДӘУІР ӨНЕРІ
Біздің заманымыздан бірнеше ғасыр бұрын Бағзы Греция мен оны жаулап алғап Римде қазір «Ежелгі дәуір өнері» деп ата латын сан алуан көркем өнер түрлері ерекше көркейіп өскен.
АЛМАДАН ЖАСАЛҒАН КӘМПИТ
Піскен алмалар жуылып, шағын бөліктерге бөлінеді, кастрюльге салынып, үстіне аздап су құйылады да үздіксіз араластырыла отырып, қайнатылады.
ҚЫЗЫЛ КІТАПҚА ТІРКЕЛГЕН ҚАЙЫҢ ТҮРЛЕРІ
Қазақстанның 1981 жылы жарық көрген Қызыл кітабына қайыңның 3 түрі - қызыл кайың, талас қайыңы және Ярмоленко қайыңы тіркелген. Бұл үшеуі де әрі сирек кездесетін, әрі шағын жерлерде ғана өсетін эндемик түрлерге жатады.
ИТМҰРЫН ҚАЙНАТПАСЫ
Итмұрынның кепкен жемістері іріктелінеді. Тазаланып жұылып, ұсақтап тұрайды да үстіне қайнаған су құйылып, ыдыстың қақпағы жабылып