ЭЛЕКТР ДЕГЕНІМІЗ НЕ?
Категориясы: Тарих
Көптеген ғасырлар бойы адамдар электр қуатының бар екенін білмеді. Ал найзағай түсініксіз құдайлық күштердің көрінісі ретінде қабылданды. Электр және магнит өрістерімен қоршалған адамдар оларды толығымен елемеуге қалай қол жеткізді? Бұл тегін электр энергиясы табиғатта өте сирек кездесетіндіктен болды. Дегенмен, материяның серпімділік күші, үйкеліс күші, тіпті бұлшықеттеріміздің күші сияқты таныс қасиеттері электромагниттік күштердің көрінісі болып табылады.
Ежелгі гректер кәріптастың бір бөлігін жүнмен ысқыласаңыз, оның жеңіл заттарды тартатын қасиеті болатынын байқаған. Грек тілінде кәріптас электрон деп аталады, сондықтан осы күйге келтірілген заттар электрленген деп атала бастады. Гректер бұл құбылыстың неліктен пайда болғанын түсіндіре алмады.
Электр тогының табиғатын түсінуге алғашқы қадамдар XVIII ғасырдың ортасында француз физигі Кулон электр зарядтарының өзара әрекеттесу заңын ашқан кезде жасалды. Электр заряды электрлік зарядталған бөлшектердің артық немесе жетіспеуі кезінде пайда болады. Теріс зарядталған кез келген дене, мысалы, жаңбыр бұлты, тарақ, шыны таяқша, протондардың жетіспеушілігін сезінеді, өйткені онда электрондар басым. Керісінше, оң зарядталған денелерде протондардың артық мөлшері болады. Протондар мен электрондардың жалпы саны бірдей болса, денеде электр заряды болмайды.
Еркін электр зарядталған бөлшектердің реттелген қозғалысы электр тогы деп аталады. Өткізгіш металдарда мұндай бос заряд тасымалдаушылар электролит ерітінділерінде электрондар болып табылады, олар иондар (электролит - электр тогын өткізе алатын сұйықтық).
XVIII ғасырдың аяғында итальян физигі Алессандро Вольта бірінші ток көзін жасап, физиктерге электр тогымен тәжірибе жүргізуге мүмкіндік берді.
Тағы оқыңыз: Электр қуатын кім ашты?
Жарияланған-2024-05-06 16:49:50 Қаралды-347
ӨСІМДІК ТЕКТЕС ОЮ-ӨРНЕКТЕР
Шеберлер өз бұйымдарын сәндеуде өсімдіктер мен гүлдердің суреттерін көп қолданған. Мұндай өрнектер іс жүзінде әлемдегі барлық халықтың мәдениетінде кездеседі. Өсімдік тектес оюлар қазақтың қолданбалы шығармашылығында лайықты орын алады. Олар - жапырақтар,
ШӘКЕН АЙМАНОВ
Шәкен Кенжетайұлы Айманов (1914-1970) - Қазақстанның белгілі актері әрі режиссері, халық әртісі. Ол 1914 жылы 15 ақпанда Баянауылда дүниеге келген. Бала кезінен өнерге жақын Шәкен көркемөнерпаздар үйірмесіне белсене араласады. Ғ.Мүсіреповтың арнайы шақыру
ТАЙГА – ЖАСЫЛ МҰХИТ
Орманның өзі әр түрлі: шырша, қарағай, самырсын өсетіндерін - қылқан жапырақты, ал қайың, көк терек, жөке өсетіндерін жапырақты орман дейді.
КӨЗ ШАҒЫЛЫСТЫРҒАН ОТТЫҢ ӘМІРШІСІ
Пісіргіштің қалай жұмыс істейтінін көрген адам, сірә да, жанарғы мен ауыр баллон арасын жалғап жатқан құлаштай- құлаштай екі резеңке түтікті байқаған болар.