БІЗДІҢ АТА-БАБАЛАРЫМЫЗ НЕМЕН ЖУЫНҒАН?
Категориясы: Тарих
Күнде таңертең өзімізді жуамыз, қолымызды күніне бірнеше рет сабынмен жуамыз және ата-бабаларымыз немен жуынғанын ойламаймыз.
Заманауи сабын, сусабын және әртүрлі жуғыш заттарды ойлап тапқанға дейін адам табиғаттың бергенін пайдалануды үйренді. Бұл жоғары беттік белсенділігі бар заттар немесе жоғары адсорбциялық қасиеттері бар табиғи қосылыстар болды.
Ежелгі уақытта Ресейде ең көп таралған жуғыш зат сілті болды. Оны дайындау үшін күл пайдаланылды. Оның құрамында көптеген карбонат және калий иондары бар. Олар сулы ерітіндіде сілтілі (сабынды) орта жасайды және суды жұмсартады. Шырша күлі көктемгі немесе жаңбыр суымен құйылып, бір күнге қалдырылды. Содан кейін ерітінді сүзгіден өткізіліп, сумен сұйылтылған және шашты жууға арналған.
Ертеде құрамында күрделі құрамды қосылыстар – сапониндер бар өсімдіктер де кеңінен қолданылды. Олар судың беткі керілуін күрт төмендетеді және көбіктің пайда болуына ықпал етеді. Сабынның да осындай қасиеті бар. Сабындық қасиетіне байланысты бұл өсімдіктер сабын тамыры немесе сусабын деп аталды.
Сазды заттар көп жерде жуғыш зат ретінде пайдаланылды. Бұл балшықпен шашыңызды немесе матаны сүртіп, содан кейін ағынды сумен шаю жеткілікті болды.
Жерорта теңізінің дамыған қалаларында олар сабын жасауды біздің эрамызға дейінгі 1 ғасырда үйренген. Ол мал майын сілті концентратымен немесе содамен қайнату арқылы алынған.
Сабын Еуропаға 17 ғасырда келді. Бұл қымбат және қол жетімсіз өнім болды, ол аз мөлшерде шығарылды. 19 ғасырда дамыған нағыз сабын өнеркәсібі. Бұл маңызды жуғыш затты өнеркәсіптік өндіру процесі сілтілі ортада майлардың гидролизіне негізделген. Бұл жағдайда жоғары май қышқылдарының тұздарының қоспасы түзіліп, бөлінеді. Әрі қарай өңдегеннен кейін ол әртүрлі сабын түріне айналады.
Жарияланған-2024-04-15 11:38:44 Қаралды-168
ҚЫЗЫЛ КІТАПҚА ТІРКЕЛГЕН ҚАЙЫҢ ТҮРЛЕРІ
Қазақстанның 1981 жылы жарық көрген Қызыл кітабына қайыңның 3 түрі - қызыл кайың, талас қайыңы және Ярмоленко қайыңы тіркелген. Бұл үшеуі де әрі сирек кездесетін, әрі шағын жерлерде ғана өсетін эндемик түрлерге жатады.
ӘСЕМДЕЛГЕН ЖАҢҒАҚ ҚАТТАМАСЫ
Сарымай қант ұлпасымен қосылып, жақсылап шайқалады, содан соң жұмыртқаның сары уызы, ұнтақталған жаңғақ, түйілген кепкен нан, какао, оның үстіне жұмыртқаның әбден шайқалып көпіршіген ақ уызы қосылады.
ДОСПАМБЕТ ЖЫРАУ
Доспамбет жырау - қазақтың белгілі ақыны әрі қолбасшысы. XV ғасырдың 90-шы жылдары Азау қаласында (қазіргі Ростов облысында) дүниеге келген. Ол Кіші Ноғай ордасының әскери шонжарлар отбасынан шыққан.
ЖЫЛНАМАЛАР ЖИНАҒЫ
«Жылнамалар жинагы» - бұл екі томнан тұратын кітап. Кітапты Иран хандарының сарайында жоғары қызмет істеген Фазлаллах Рашид әд-Дин жазған. Ол Жылнамалар жинағын» 1300-1301 жылдары бастап, 1310-1311 жылдары аяқтаған. Шамамен 10 жыл бойы еңбектенген.
Юбкалардың түсінің саралануы
Kilt «киімді дене бойымен айналдыру» деп аударылады. Бірақ, заманауи килт – бұл материяның 3-8 ярдтан (7 метрден көп) тұратын аса күрделі конструкция.
