ЖЕЛКЕНДІ ҚАЙЫҚ СПОРТ ТАРИХЫНАН
Категориясы: Спорт
Желкенді кемемен жүзу өнерін дүниежүзіне паш еткен саяхатшылар арасында екі есім ерекше аталады. Олар: Тур Хейердал мен Френсис Чечестер. Желкенді қайықпен жүзу өнерін бірінші меңгерген ел - Англия (1661 жыл). Ең бірінші желкенді «Яхта» деп аталатын қайық Голландия елінде жасалыныпты. Польшалық капитан В.Гловацкийдың «Желкеннің қызықты әлемі» деген кітабында бұл өнердің қыр-сыры егжей-тегжейлі баяндалады.
Желкенді қайықпен еларалық байланысқа 1601 жылы ең бірінші болып шыққан голландиялық дәрігер Генри де Вогт деген адам болған деген тарихи дерек бар. Ол Голландиадан Англияға жол сапарына шығыпты.
Желкенді Яхта қайығымен халықаралық жарыс 1891 жылы өтіп, оның жеңімпазы Лоулор Атлантиканы кезіп өтіп, Америка жағалауына дейін жетеді. Ал 1895 жылы шотландиялық теңізші Джошуа Слохам өзінің “Спрее” деп аталған желкенді қайығымен жер шарын 3 жыл 2 ай 2 күнде айналып өтіпті.
Желкенді яхтаны пайдаланып жарыс жолына шығу 1715 жылдан басталып, күні бүгінге дейін бір таластаған емес. Ал “Америка кубогы” үшін жарыс 1851 жылдан бері өткізіліп келеді.
Бұл алғашқы жарыста озып шыққан Стивенс деген адам 3 килолық күмістен құйылған құмыра алыпты.
1922 жылдан бастап ерлер арасында дүниежүзінің біріншілігі өтіп келеді.
Алғашқы олимпиада бағдарламасы бойынша жарыс 1990 жылы Францияда өтілді. 1983 жылдан бастап Атлантиканы екі рет басып өтіп, Франция жағалауынан Бермуд аралына жетіп және кері қайту жарысы өтіп келеді. Жарыс жолының қашықтығы 11 мың шақырым.
Барлық желкенді қайықтар спортын бас аратын халықаралық желкенді қайық одағы 1907 жылы өз шаңырағын көтерді (ИЯРУ). Қазір оның 84-ке жуық мүшелері бар.
Желкенді пайдаланып саяхат жасау тек су үстінде ғана емес, құрғақта да пайда бола бастады. 1968 жылы Түркмен Республикасындағы Қарақұмда дөңгелекті желкенді қайықтар желдің күшімен ілгері жылжуда.
Мамандардың есептеуі бойынша егер үлкен кемелер желкенмен жүзетін болса, онда жанар жағар майды 20% дейін үнемдеуге болады екен.
Желкенді қайықтардың халықаралық талапқа жауап беретін 22 түрі бар. Олардың ішіндегі негізгілері - «Дракон», «Летучий юниор», «Лазер», «Развивающаяся двойка», «Моль» тағы басқалар.
Желкенді қайықпен саяхатқа шығушылар нағыз жау жүректілер деуге әбден болады. Мысалы, 1891 жылы мұхитта жүзу марафонынан жеңімпаз Лаулор 45 күннен кейін мәреге жетсе, екінші орынды иеленген Эндрю 63 күнде межелі жерге жетіп жығылыпты.
Әдебиет: Қобланов Ж.Н., Ысқақов Ж.Ж. Спорт терминдерінің сөздігі мен тарихы. -Алматы, 2002. -281 б.
Жарияланған-2019-06-27 13:59:33 Қаралды-3297
ЖЫҒА
Ежелгі түркі мемлекеттеріндегі ел билеушілері мен әскербасылар өз дәрежелерін білдіру үшін бас киімдеріне құстардың қауырсынын таққан. Ол жыға деп аталады. Жығалар бас киімнің маңдайына немесе желке тұсына, кейде екі шеке тұсына шаншылады.
СҮМӘЛЛӘК
Бидайды су себелеп дымқылдап, үш күндей жауып қойып өндіру керек. Сол аздап өнген бидайдың 2-3 сантиметрдей көгі кесіліп тасталады да, қалған ақ түсті дәні жиналып алынып үстіне су салып езіледі.
Бал қандай болуы керек?
Шығыстың кейбір тағамдарын жасағанда оларға өзіндік дәм және хош иіс беру үшін бал қолданылады.
АРАЛДАР ҚАЛАЙ ПАЙДА БОЛҒАН?
Егер судың мөлдірлігі тап ауа сияқты болса, онда кемемен жүзіп келе жатып тереңдегі небір тау жоталары мен шатқал шыңдарды, тіп-тік құлама жартастарды көруге болар еді.
ТЕМІР МЕН БОЛАТТЫҢ ҚАЙСЫСЫ ҚАТТЫ?
Пионерлер металл сынықтарын жинаған кезде олар таудай ғып бір жерге үйгендері бір емес, екі түрлі металл екенін біле бермейді, өйткені олар түрі жағынан біріне-бір өте ұқсас.