КЕНДІ ҚАЛАЙ ӨНДІРЕДІ
Категориясы: Технологии
Біз әуелі кен байлығы, яғни қазба байлық дегеніміз не екенін білейік. Біз өмір сүріп жатқан Жер, оның қыртысы алуан түрлі топырақтардан, тастардан, т.б. нәрселерден тұратынын білеміз. Олардың барлығы кен байлығына жатпайды. Кен байлығы, яғни қазба байлыққа мөлшері мен сапасы жағынан өндірістік игеруге тиімді жер бетіндегі немесе жер койнауындағы минералдык заттардың шоғыры жатады.
Кен жер қыртысында әр түрлі тереңдікте орналасады. Олар қатты, сұйық, газ түрінде кездеседі. Сондықтан да оларды өндіру де әр түрлі жолдармен жүргізіледі.
Жер койнауындағы кендерді бұрғылау, геофизикалық зерттеу, сынама алу, т.б. тәсілдермен анықтайды. Кен байлығының сапасы мен мөлшерін анықтап болғаннан кейін сол кен орнында әр түрлі карьерлер, шахталар, кеніштер құрылады. Шахта немесе карьер ішінде кенді бұрғылау, копару, кентас кесектерін ұсақтау, көлікке жеткізу, тиеу, кен алынған кеңістікті құлатпай ұстау, кентасты жоғары қарай көтеру және оны сұрыптау, жер бетіне кентасты белгілі бір тәртіппен үйіп, оны тұтынушыларға (зауыт, кен байыту комбинаттары, т.б.) тиеп жөнелту, пайдасыз тау жыныстарын үйіндіге төгу, т.б. жатады. Бұл жұмыстар кентастарды өндіретін кеніштерде атқарылады. Кеніштердегі жұмыстардың қосалқы түріне қазбаларды жөндеу, желдету, шахта (карьер) ішіндегі суды сыртқа шығару, электр куатымен, ауамен және сумен қамтамасыз ету, адамдарды шахтаға түсіріп, шығару, т.б. жатады.
Қазіргі кеніштер, шахталар мен карьерлер автоматты баскару, бақылау және байланыс техникасымен жабдықталған және өндіріс процестері толығымен механикаландырылған.
Егер кен байлықтары жер бетіне жақын жатқан болса, онда олардың беткі кабатын сылып алып тастайтын кен ашу жұмыстары жүргізіледі. Кен байлығын ашық өндіруде электр энергиясы шахталық өндіруге қарағанда 10-30 есе арзанға түседі.
Жер жүзінде жыл сайын 25 млрд тоннаға жуық қатты кен байлықтары өндіріледі. Оның ішіндегі 15 млрд тоннасы металл емес кен байлығы.
Жарияланған-2015-11-26 15:28:12 Қаралды-7398
ЖАЙЫҚ
Жайық өзені Орал тауларының оңтүстігінен басталады. Жалпы ұзындығы - 2428 км. Қазақстандағы ұзындығы - 1082 км. Жайық өзені туралы деректер грек, рим жылнамаларында Дайкс, Ликос, ал орыс жазбаларында 1775 жылға дейін Яик атауымен берілген.
ДЕРМЕНЕ
Дермене – биіктігі жарты метрге жететін, көп жылдық, жартылай бұталы өсімдік. Тамыры жуан, көптеген қосымша тамырлары бар.
ТӘУЕКЕЛ ХАН
Тәуекел хан (т.ж.б. - 1598 ж.) Қазақ хандығын құрушы Жәнібек ханның ұрпағы болып келеді. Ол - Хақназар ханнан соң аз ғана уақыт хан болған Шығай ханның ұлы. Тәуекел он жылдан астам (1586-98 жж.) хан тағында отырды. Оның билігі кезінде Қазақ хандығы Сібір
ӘСІП ДАЙЫНДАУ ТӘСІЛІ
Әсіп дайындау үшін қойдың ішегі бірнеше рет жылы су жүгіртіліп тазартылады. Ақырында тұзды су жүгіртіледі.
БАРЫС
Барыс - биік тауда мекендейтін ерекше сымбатты жыртқыш аң. Ол өте айлакер, күшті әрі шапшаң. Жемін биік тасты жерден, кейде кұз арасынан аңдып отырып, 15 метрге дейінгі биіктіктен секіріп, аса ептілікпен ұстай алады. Ұсак жануарлар мен кұстардан басқа, ке
ҚАЗАҚТЫҢ ТӘТТІ МАҢЫЗЫ (КРЕМ)
Қант суға ерітіліп, 20-30 минут бойы қою шырын пайда болғанша қайнатылады.