ҚЫЗЫЛҚҰМ ӨҢІРІ
Категориясы: Табиғат
Қызылқұм өңірі - Әмудария (Өзбекстан) мен Сырдария (Қазақстан) өзендері аралығын алып жатқан құмды алқап. Басқаша айтқан-да, солтүстік-батысы Арал теңізіне, оңтүстік-шығысы Өзбекстандағы Зеравшан аңғары мен Нұратаға ұласады. Қызылқұм кұмды алқабының ауданы 300 мың км2-ді құрайды немесе Қазақстандағы Шығыс Қазақстан облысының аумағындай жерді алып жатыр. Теңіз деңгейінен 300 метр биіктегі құмды төбелер мен жалдардың салыстырмалы биіктігі 20-30 метрге жетеді. Кезінде теңіз түбі болған оңтүстігіндегі бұйратты төбелер (Бұқантау, Тамдытау, Құлжықтау, т.б.) кездеседі. Көктемде ғана гүлдеп, жаздың басында құрғап, кеуіп қалатын өсімдіктер, сонымен бірге құм жусаны, ақ және қара сексеуіл, жүзгін, бұйырғын, ал Сырдария аңғарында тоғай өседі. Шөлде өмір сүруге бейімделген бауырымен жорғалаушылар және аң-құстар көп. Көктемде құм төбелері арасында шағын көлшіктер мен уақытша ағатын шағын өзендер, жылғалар пайда болады.
Қызылқұм құмды алқабында Оңтүстік Қазақстан және Қызылорда облыстарының оңтүстік бөліктері жатыр. Құм төбелер мен оның төңірегінде жыл бойы мал жайылады. Кейінгі жылдары мұнда мәрмәр, графит, алтын, газ, кен орындары табылды.
Жер бетінде тұрақты ағын су болмағанымен, құмды алқаптың жер қойнауында жер асты теңізі саналатын Қызылкұм артезиан алабы жатыр. Қазақстандағы оның аумағы 115 мың км2, суы тау етектерінде 30-300 метр болса, құм арасына қарай 1770 метр тереңдікте жатыр.
Қазақстанда бұл Қызылқұмнан басқа Зайсан көлінің маңында, Каспий теңізінін шығысындағы Бозащы түбегінде осы аттас құмды алқаптар бар. Бірақ олардың аумағы шағын.
Жарияланған-2015-11-25 17:10:17 Қаралды-8235
ТӨРТ ТҮЛІГІМІЗ ТҮГЕЛ БОЛСА
Қазақ халқы қолда өсірілетін түйе, сиыр, жылқы және қой-ешкіні төрт түлік мал деп атайды. Әр түліктің өзіндік орны бар, әрқайсысын шақыруға арналған одағай сөздер де түрлі-түрлі болып келеді.
Табиғи «Ванилинмен» бірдей хош иістендіргіш
Жиі қолданылатын хош исітендіргіштердің бірі – ванилин. Біз оны дәйім барлық жерде қосамыз. Пісіретіндерге, кілегейлерге, тәттілерге, дәйім барлық жеміс-жидек иістерге – барлық жерде ванилин бар
ГРЕКТЕР ОЙЛАП ШЫҒАРҒАН «ПЕНТАТЛОН»
Спорттың бұл түрінің өмірге келуі әскери офицер өміріне байланысты болыпты.
ТЕМІРДІ ҚАЙДАН АЛАДЫ?
Жер-жаһанда темір ұшан-теңіз: ол - сар шағыл құм арасынан, қызғылт-құба топырақ ішінен, қоңыр тас - кремнийден табылады. Керек десең су құрамында да бар.
БАЛ ҚОСЫЛҒАН ІРІМШІК
Шикі жұмыртқаның сары уызы, қант, ұнтақталған жаңғақ дәні және бал қосылып үгіледі. Осы қоспа ерітілген сарымайға салынып көпіргенше араластырылады.
ЖАЙЫҚ
Жайық өзені Орал тауларының оңтүстігінен басталады. Жалпы ұзындығы - 2428 км. Қазақстандағы ұзындығы - 1082 км. Жайық өзені туралы деректер грек, рим жылнамаларында Дайкс, Ликос, ал орыс жазбаларында 1775 жылға дейін Яик атауымен берілген.