ҚЫЗ ҚУУ
Категориясы: Көңіл көтеру
ҚЫЗ ҚУУ - ұлттық ат спорт ойыны. Бағзы заманда қызға үйленбек болған жігіт батылдығы мен күшін, ептілігін көрсететін түрлі сыннан өткізілген. Соның бәрінен мүдірмей өткен жігітке «енді қызды қуып жетсең қа
лыңдығың болады» деген талап қойылған.
Осы «езде қыз куу спорттың бір түріне айналды. Қыз қуудың бұрын тұрақты ережесі болмаған. Қыз қуудан Қазақстанда алғашқы спорттық жарыстар 1923 жылы ұйымдастырылды. Содан бері мейрам, түрлі мерекелердің программаларына енгізіліп жүр. Жарыс ұзындығы 300-400 м, ені 30-40 м тегіс жерде өтеді. Мәре мен сөре бір жерде болады. Айналып қайтатын жерге жалау қадалады. Қыз жігіттің алдында 10 м жерде тұрады, бұдан кейін төрешінің белгісі бойынша жарыс басталады.
Жарыста жігіт айналып қайтатын жерге дейін қызды қуып жетсе, оны ат үстіңде құшақтап сүйеді. Бұл - жігіттің жеңгейі. Ал қуып жете алмаса, қайыра қайтқанда қыз сөреге дейін жігітті және оның атын қамшының астына алады. Бұл - қыздың жеңгені. Жарыс барысында өз атын қарсыласының алдына тоқтатуға, қаптал сызықтан өтіп кетуге, айналып кайтатын жерге жетпей жарты жолдан қайтып оралуға болмайды. Ережені бұзған спортшылар жарыстан шығарылады.
Кыз қуу жарысына қатысушы командалар саны соңғы жылдары көбейіп келеді. Мыс., 1958 жылы 1-бүкіл одақтық ат спорты жарысына Қазақстан командасы ғана қатысқан болса, соңғы жылдары Кырғызстан, Өзбекстан, Тәжікстан, Түрікменстан, Азербайжан спортшылары да қатыса бастады. Сол алғашқы жарыста жамбылдық Ж. Жапбарбаева 1-орынға шықты. Ал командалық есепте азербайжаңдықтаралда болды. 1959 жылы Лейпцигте өткен халықаралық жәрмеңкеде СССР-де кең тараған ұлттық ойындардың бірі ретінде Қыз қуудан жарыс еткізілді. Мұнда алматылық Райхан Аблахатова жеңіске жетті.
Жарияланған-2019-10-31 12:34:36 Қаралды-32713
ЗООМОРФТЫҚ ОЮ-ӨРНЕКТЕР
Олар төрт түліктің, аң мен құстың түр-тұлгасының сұлу бітімін тани біліп, олардың бейне-бедерлерін ежелден-ақ қолөнерде қолдана білген. Зооморфтық өрнектердің ішіндегі ең кең тарағаны мүйіздерді бейнелеу еді.
ЕЛ БАСҚАРУҒА БАЙЛАНЫСТЫ ЛАУАЗЫМДАР
Тәңірқұт - Ғұн мемлекетінің ең жоғары билеушісінің лауазымы. Қытай тарихи еңбектерінде «тәңірқұт» сөзі «Тәңір ұлы», «Көктің ұлы» мағынасын білдіреді.
ҚЫЗЫЛ БҰРЫШ – ТӘБЕТТІ ҚОЗДЫРАДЫ
Қызыл бұрыштың жемісін азғантай мөлшерде тамаққа салса, тәбетті қоздырады.
ӘБІЛҚАЙЫР ХАН
Тәуке хан қайтыс болғаннан кейін Әбілқайыр қазақ елінің бас хандығына таласады. Бірақ мұрагерлік жолмен таққа Тәукенің ұлы Болат отырады. Ол кейін өзінің күшімен, айласымен, шабуылды ұйымдастыра білетін әскери қолбасшылығымен, батырлығымен, ақылдылығы жән
АТУ ҚАРУЫ
Қазақ халқының ату қаруы жақ (садақ) деп аталған Жақтар әр түрлі материалдар (ағаш, тарамыс, мүйіз, сүйек, тері, қайыңның тозы) пайдаланған бірнеше бөліктерден құралған. Жақтың жеке жасалып, атуға арналған бөлшегі - оқ.
ҚАМЫС
Қамыс - қияқ тұқымдасына жататын ең көп тараған өсімдік. Суда, ылғалды жерлерде өседі. Негізінен, 250-ден астам түрі белгілі, ал Қазақстанда оның 14 түрі бар. Ең жиі кездесетіні - көл қамысы немесе қоға. Оның биіктігі - 2,5 м-дей.