ЖАЛАҢТӨС БАҺАДҮР

Категориясы: Адамдар

---

Жалаңтөс Сейітқұлұлы (1576 - 1656 жж.) - қазақтың әйгілі батыры, аса көрнекті қолбасшы, Самарқандтың аталығы (әмірі). Туған жері - Сырдарияның төменгі ағысы. Шыққан тегі - Кіші жүздің төртқара руынан. Жалаңтөс баһадүрдің арғы атасы Ораз кезінде Әмір Темірдің бас кеңесшісі, ал өз әкесі Сейітқұл 40 мың алшынның басын біріктірген елбасы, ықпалды кісі болған.

Жалаңтөс баһадүр Қазак хандығының еңсе көтеріп, жігерленуіне, қазақ халқынын ұлт болып ұйысуына тікелей ықпал еткен. 1643 жылы жоңғар қонтайшысы Батыр 50 мыңдық әскерімен Жетісуға басып кіреді. Оған қазақ ханы Салқам Жәңгір 600 жауынгермен қарсы тұрады. Шайқастың шешуші сәтінде Жалаңтөс баһадүр дер кезінде көмекке жетіп, қазақ қолы жеңіске жетеді.

Жалаңтөс Орта Азия халықтарының өміріндегі шешуші шайқастарда ақылымен де, ерлігімен де төңірегін тәнті етіп, ұлы қолбасшы, көреген стратег, білікті мемлекет қайраткері ретінде танылды. Талай рет жекпе-жекке шығып, жойқын ерліктер көрсетіп зор беделге ие болды.

Осындай атақ-даңқына қоса Жалаңтөстің Шығыс сәулет өнері тарихына да сіңірген еңбегі ерекше. Ол Самарқандта зор құрылыс жұмыстарын жүргізді: салтанатты сарайлар мен медреселер салдырды. Самарқандтың орталығы Регистандағы атақты «Ширдор» («Арыстан» қақпасы, 1620-1636), «Тіллә Қари» («Алтынмен апталған», 1646- 1660) медреселері сәулет өнерінің құнды ескерткіштері болып табылады.

  Жарияланған-2015-11-13 20:38:50     Қаралды-5473

Мәлімет сізге көмек берді ма