UF

ЖЕРДІҢ СЕРІГІ - АҢЫЗ АЙ

Категориясы: Ғарыш


Біздің планетамыздың бірден-бір табиғи серігі. Ол Жерден 4 есе кіші, 6 есе жеңіл. Айдың төбесіндегі аспан үнемі қап-қараңғы болып тұрады, сондықтан Күн жарқырап тұрған күндізгі уақытта да оның төбесінен жұлдызды көруге болады.

Ай бетінде тау көп, бірақ олар Жердегі таулардан өзгеше. Ортада - үлкен шоқы, ал оның жан-жағын қабырға сыртындағы қамал сияқты биік-биік жоталар қоршап тұрады. Мұндай таулар «шеңберлі» деп аталады. Осыған ұқсас таулар Күн системасына кіретін басқа да планеталарда, мысалы, Марста, Меркурийде бар.

Бұл - АЙДАҒЫ ТЕҢІЗДЕР.

Теңіз деп аталғанымен бұларда ешқашан су болған емес. Олар әлгі атауды өздерінің қап-қара түстеріне байланысты алған. Ай бетінде метеориттердің соғылуынан пайда болған шұқырлар (кратерлер) көп, жарықтар мен үшкір-үшкір тастар да жетерлік. Демек, Ай бетінде абайлап жүруге тура келер еді.

Луноход Жерден беріліп турған буйрық бойынша ешкімнің қатысуынсыз, дербес жұмыс жасады. Кейін оған көмекке тағы бір автоматты барлаушы - Луноход-2 ушып келді. Мұнда ол тура бір жыл бойы жұмыс істеді, Ай бетімен 37 шақырым жол жүрді.

Мынау - ЛУНОХОД, автоматты барлаушы. Ол мұнда корабльмен ұшып келіп қонды да, сыртқа шығып, жұмысқа кірісті. Түскен жерін бұрғылап, температураны өлшеп, әр түрлі тастар жинап, Ай бетін жан-жақты зерттеді.

Назар аудардыңдар ма, Ай бетінде секіру қандай оңай! Тасты да алысқа лақтыруға болады. Шынымен, Айға барған адам бірден осыншама күшке ие болып шыға келе ме? Жоқ, мұның құпиясы басқада. Ай Жерден 6 есе жеңіл екені естеріңде ме? Демек, оның өзіне тарту күші де Жермен салыстырғанда осыншама есе аз. Сондықтан Ай бетіне жеткізілген заттардың бәрі жеңілдей түскен, адамдар да салмағын азайтқан. Жер бетінде 84 килограмм салмағы бар адам Ай бетінде 14 килограмм-ақ болады! Міне, сондықтан да кенгуру сияқты секіру қиын емес.

Айда тіршілік етуге болмайды. Онда ауа да, су да жоқ. Әрі өте суық, бірак, адамдар болашақта Ай бетінде үй салып, ғылыми-зерттеу станцияларын орнатып, түпкілікті қонстанбақшы. Тіпті заводтар мен фабрикалар салу да ойларында бар. Дегенмен, Айда тек суық пен өткір күн сәулесінен қорғайтын арнаулы киім киіп, скафандрмен ғана жүріп тұруға болады. Себебі скафандрдың арқасында еркін дем алуға жететін ауа толтырылған баллон бар. Ал оның төбесіне бекітілген антенна адамдардың бір-бірімен радио арқылы сөйлесуіне жағдай жасайды.

  Жарияланған-2016-09-09 20:56:11     Қаралды-28925

Мәлімет сізге көмек берді ма

ВИНДСЕРФИНГ

...

Виндсерфинг - дегеніміз желкенді ағаш деген ұғымды білдіреді.

ТОЛЫҒЫРАҚ »

ЖЕНТТЕН ҚАНДАЙ ТӘТТІ ТАҒАМДАР ІСТЕУГЕ БОЛАДЫ?

...

Бұл - қыста да, жазда да бұзылмайтын, әрқашан өзінің нәрлілігі мен дәмділігін сақтайтын, сондықтан да көшпелі халықтың дастарқанынан тиесілі орын алған ұлттық тағам.

ТОЛЫҒЫРАҚ »

НАУРЫЗЫМ ҚОРЫҒЫ

...

Наурызым қорығы 1934 жылы қарағайлы орман мен Қостанай облысының Наурызым ауданындағы далалы аймақтың шағын көлдерін (Наурызым, Торғай) сақтап қалу мақсатымен құрылған. Бұл жерді табиғи мұражай десе де болады.

ТОЛЫҒЫРАҚ »

ХАҚНАЗАР ХАН

...

Хақназар, Ақназар (шамамен 1510/20-1580 жж.) - қазақ халқын біріктіруге, мемлекеттігін нығайтуға айрықша еңбек сіңірген мемлекет қайраткері, қолбасшы, Қасым ханның кіші ұлы.

ТОЛЫҒЫРАҚ »

ЖАҢҒАҚ ДӘНІ САЛЫНҒАН ҚУЫРМА (печенье)

...

Өсімдік майынан, қанттан, жаңғақтан, ұннан және цедра мен жарты лимонның шырыны қосылып қамыр иленеді. Ол төрт-бес бөлікке бөлініп, жарты сантиметрдей қалыңдықта жайылады.

ТОЛЫҒЫРАҚ »

БҮРГЕН (ШӘҢКІШ)

...

Бүрген – биіктігі 3 метрге дейін жететін бұталы өсімдік. Қабығы қызыл қоңыр, жапырақтары қарама- қарсы орналасқан, үш, бес салалы, сабақтары ұзын.

ТОЛЫҒЫРАҚ »