АРАБ ӘЛІПБИІ ЖӘНЕ «ТӨТЕ ЖАЗУ»
Категориясы: Тарих
Ислам мәдениетінің таралуына байланысты көптеген түркі халықтары араб әліпбиін сайдалана бастаған. Соның ішінде қазақ халқы да сан ғасыр бойы араб әліпбиін пайдаланып келді. Қазақ жазба мұраларының көпшілігі араб әліпбиі арқылы біздің заманымызға жетті. Мысалы, «Гулистан би-т-Турки» (Сайф Сараи), «Диуани лұғат-ат-Түрк» (Махмұд Қашқари), «Құтадғу біліг» (Жүсіп Баласағұн), «һибат-ул-хақаиқ» (Ахмет Иүгінеки), т.б. шығармалар. Алайда араб әліпбиінің өзіндік қиындықтары болды. 1912 жылы А.Байтұрсынов араб әліпбиіне негізделген қазақ жазуына алғаш өзгерістер жасады. Ол қазақ тілінің басқа түркі тілдерінен ерекшелігін анықтап, ұлттың өзіне тән дыбыстарын белгілейтін таңбаларды енгізді. Байтұрсынов емлесі қазақ қазуы тарихында «жаңа емле» («төте жазу») деп аталып, халықты сауаттандыруда ірі бетбұрыс жасады. Емле 1913 жылдан бастап мұсылман медреселерінде, 1929 жылға дейін кеңестік мектептерде қолданылды. 20-шы жылдардың аяғында емлені ауыстыру кайлы түркі, қазақ зиялылары арасында айтыс жүріп, А.Байтұрсынов реформалаған емле колданыстан шығарылды. Шығыс Түркістандағы (ҚХР) Шыңжаң автономиялы ауданындағы қазақтар А.Байтұрсынов әліпбиін қазіргі кезге дейін қолданып келеді.
Жарияланған-2015-11-19 15:09:38 Қаралды-35775
БҰҚАРДЫҢ ДОМАЛАҚ КАРАМЕЛЬДЕРІ (БҰҚАР ШАРЛАРЫ)
Бұл - оралмаған, шар сияқты домалақ карамельдер. Бетінде түрлі түске боялған жолақтары болады. Беті құрғақ, қолға жабыспайды.
АДАМ ТЕРІСІ ТУРАЛЫ ҚЫЗЫҚТЫ ДЕРЕКТЕР
Биологтар мен дәрігерлер адам терісін бұрыннан зерттеген және оның бізден ешқандай құпиясы қалмаған.
МЕЙРІМДІ БАОБАБ
Африканың жергілікті тұрғындары баобаб ағашын «мейірімді баобаб» деп атайды. Өйткені оның өте жуан діңіне су қоры көп жиналады. Ондағы судың көптігі соншалықты оны теміржол бойында тұратын цистернаның сиымдылығымен теңеуге болады.
МАССАГЕТТЕР ПАДИШАСЫ – ТОМИРИС
Томирис (Тұмар) (б.з.б. 570-518 жж.) - оңтүстік түркі халықтарын басқарған әйел патша. Грек жазбаларында оның елін «массагет» деп атайды.
ҰСТА, ЗЕРГЕРЛЕРДІҢ ҚҰРАЛ-ЖАБДЫҚТАРЫ
Көрік - ұста, зергерлердің түрлі металдарды балқытып, қыздырып, өңдеу үшін қолданатын, оттыққа жел беріп тұратын құралы. Көріктің «қос көрік», «қол көрік», «мес көрік», «аяқ көрік» деген түрлері бар.