НЕЛІКТЕН КЕМПІРҚОСАҚ ДОҒА ТӘРІЗДІ?

Категориясы: Табиғат

---

Кемпірқосақ неліктен жартылай шеңберлі? Адамдар бұл сұрақты көптен бері қойып келеді. Кейбір африкалық мифтерде кемпірқосақ - бұл Жерді сақинамен қоршап тұрған жылан. Бірақ қазір кемпірқосақ оптикалық құбылыс - жаңбыр кезінде су тамшыларындағы жарық сәулелерінің сынуының нәтижесі екенін білеміз. Бірақ неліктен кемпірқосақты, мысалы, түстің тік жолағы түрінде емес, доға түрінде көреміз?

Кемпірқосақтың пішіні күн сәулесі сынатын су тамшыларының пішінімен анықталады. Ал су тамшылары азды-көпті шар тәрізді (дөңгелек). Тамшыдан өтіп, оған сынған ақ күн сәулесінің шоғы бақылаушыға қаратып, бір-біріне кіргізілген түрлі-түсті шұңқырларға айналады. Сыртқы шұңқыр оған қызыл, қызғылт сары, сары түсті, содан кейін жасыл және т.б., ішкі күлгінмен аяқталады. Осылайша, әрбір жеке тамшы тұтас кемпірқосақты құрайды.

Әрине, бір тамшыдан шыққан кемпірқосақ әлсіз, табиғатта оны бөлек көру мүмкін емес, өйткені жаңбыр шымылдығында көптеген тамшылар бар. Біз аспанда көретін кемпірқосақ сансыз тамшылардан құралған. Әрбір тамшы кірістірілген түсті шұңқырлар (немесе конустар) сериясын жасайды. Бірақ жеке тамшыдан кемпірқосаққа бір түсті сәуле түседі. Бақылаушының көзі - көптеген тамшылардың түрлі-түсті сәулелері қиылысатын ортақ нүкте. Мысалы, әртүрлі тамшылардан шыққан, бірақ бір бұрышта және бақылаушының көзіне түсетін барлық қызыл сәулелер кемпірқосақтың қызыл доғасын құрайды. Барлық қызғылт сары және басқа түсті сәулелер де доғалар құрайды. Сондықтан кемпірқосақ дөңгелек болады.

Қатар тұрған екі адам өздерінің кемпірқосағын көреді! Өйткені әр сәтте күн сәулесінің көбірек тамшыларға сынуынан кемпірқосақ пайда болады. Жаңбыр тамшылары жауып жатыр. Құлаған тамшының орнын басқасы алады және оның түрлі-түсті сәулелерін кемпірқосаққа жібере алады, содан кейін келесі және т.б.

Кемпірқосақтың түрі - доғалардың ені, жеке түс реңктерінің болуы, орналасуы және жарықтығы, қосымша доғалардың орналасуы - жаңбыр тамшыларының мөлшеріне өте байланысты. Жаңбыр тамшылары неғұрлым үлкен болса, кемпірқосақ соғұрлым тар және жарқын болады. Үлкен тамшылар негізгі кемпірқосақтағы қанық қызыл түстің болуымен сипатталады. Көптеген қосымша доғалардың да ашық түстері бар және бос орындарсыз негізгі кемпірқосақтарға тікелей іргелес орналасқан. Тамшылар неғұрлым аз болса, қызғылт сары немесе сары жиегі бар кемпірқосақ соғұрлым кеңірек және әлсіз болады. Қосымша доғалар бір-бірінен және негізгі кемпірқосақтардан алшақ орналасқан. Осылайша, кемпірқосақтың пайда болуы арқылы осы кемпірқосақты құраған жаңбыр тамшыларының мөлшерін шамамен бағалауға болады.

Кемпірқосақтың пайда болуы тамшылардың пішініне де байланысты. Ауада құлаған кезде үлкен тамшылар тегістеліп, сфералық қасиетін жоғалтады. Тамшылардың тегістелуі неғұрлым күшті болса, олар түзетін кемпірқосақтың радиусы соғұрлым аз болады.

Біз кемпірқосақты доға ретінде көруге үйреніп қалғанбыз. Шын мәнінде, бұл доға көп түсті шеңбердің бір бөлігі ғана. Бұл табиғи құбылысты тек биіктікте, мысалы, ұшақтан байқауға болады.

Гало деп аталатын оптикалық құбылыстар тобы бар. Олар циркус бұлттары мен тұмандардағы кішкентай мұз кристалдарымен жарық сәулелерінің сынуы нәтижесінде пайда болады. Көбінесе ореолдар Күннің немесе Айдың айналасында пайда болады. Міне, осындай құбылыстың мысалы - Күн айналасындағы сфералық кемпірқосақ:

  Жарияланған-2024-07-26 16:03:50     Қаралды-562

Мәлімет сізге көмек берді ма