ТАУ ҚАЛАЙ ПАЙДА БОЛДЫ?
Категориясы: География
Бәлкім, бұл сұраққа сен де жауап іздеп жүрген шығарсың? Шынында да, таңқаларлық нәрсе ғой: бір жерлерде шетсіз-шексіз керіліп дала жатыр, ал енді бір жерлерде өркеш-өркеш таулар тұр. Неге бұлай?
Бәрінің сыры - жер қыртысында. Ол ешуақытта да тыныш жатпайды: кейде дір-дір сілкініп, бетіндегінің бәрін бір шайқап өтеді; кейде төмен ойысып, ал кейде қатпар-қатпар жиырыла қалады. Тау мен дала да, ойпат пен төбе де жер қыртысының осындай қозғалыстары нәтижесінде пайда болады. Түсінген жоқсың ба? Онда қолыңа орамал ал да, теп-тегіс жайылған алаканыңның үстіне төсе... Алдымен келісіп алайық, орамал - бұл жер қыртысы. Енді оның астындағы саусақтарыңды қимылдатып байқашы, жайлап бүгіп көр, әне «жер қыртысы» бірден қозғалысқа келді: жиырыла бастады, бедерлене түсті. Көз алдыңда «таулар» тұлғаланып, олардын арасынан «сайлар» пайда болды.
Осыған ұқсас құбылыс табиғатта да өтіп жатады, тек әрине, дәл осылай теп-тез емес.
Кейде жанартаулар қызметінің нәтижесінде де таулар пайда болады. Қалайша дейсін ғой. Жанартау буырқанған кезде оның аузынан тасқын атқылайтынын білетін боларсың. Жердің терең қойнауында болатын отты сұйық зат - магмамен бірге жоғары қарай тас та, күл де, балшық та ұшып жатады. Олар, әрине, қайтып жерге түседі. Ыстық сел суып қатқан соң, сол орнында кіші-гірім таудың немесе жарқабақтың пайда болғанын көреміз. Жанартаудың әрбір жаңа бұрқанысынан соң, әлгі жарқабақ үлкейіп, биіктей береді, биіктей береді, ақырында, тауға айналады. Осылайша пайда болған тауларды бірден танисың: олар үшкір ұшын қырқып тастаған алып пирамидаларға ұқсайды.
Жарияланған-2016-08-25 16:27:49 Қаралды-38764
ШЕҢГЕЛ – ГЕМОРРОЙДЫ ЕМДЕГЕНДЕ ПАЙДАЛАНАДЫ
Гүл жапырақшалары гүл тостағаншасының қалақшаларынан ұзынырақ. Оңай ашылатын буылтық кауашақта екі тұқым бар.
ҚОЙ - КӨШПЕЛІ ҚАЗАҚ ӨМІРІНДЕ ӨМІРІНІҢ АЖЫРАМАС БӨЛШЕГІ
Ежелден қазақ халқы көшпелі ғұмыр кешті. Мал мен оның өнімдері көшпелі өмірде аса қолайлы игілікке саналды.
АЛАШ ПАРТИЯСЫ
Алаш партиясы - казақ халқының тұңғыш ұлттық-демократиялық партиясы (1917-1920 жж.). Алаш партиясын кұру жөніндегі мәселе 1917 жылы 21-26 шілде аралығында Орынбор қаласында I Жалпықазақ съезінде талқыланды.
КОСМОНАВТҚА СКАФАНДР НЕГЕ ҚАЖЕТ?
Мінеки, ғарыш кеме ұшатын жерге автобус келіп тоқтайды. Одан түсіп жатқан ғарышкерді бірден танисың: кигендері – скафандр, ғарышқа ұшуға лайықталған арнаулы киім.
СУТ ЖУРЕК АУРУЫНАН ҚОРҒАЙДЫ
Бала кезінде сүт өнімдерін үзбей қолданған адамдар жүрек талмасымен ауырмайды екен.