АСПАНДА ЖҰЛДЫЗДАР ҚАНДАЙ БОЛАДЫ?
Категориясы: Ғарыш
Жұлдыздар галактикалардың негізгі «тұрғындары» болып табылады. Жұлдыздар - Күн сияқты ыстық шарлар. Осыған қарамастан, бұл аспан денелерінің әлемі керемет әртүрлі. Алып жұлдыздар мен супер алыптар бар. Мысалы, Геркулес шоқжұлдызындағы Альфа жұлдызының диаметрі Күннің диаметрінен 200 мың есе үлкен. Бұл жұлдыздың жарығы Жерге дейінгі қашықтықты 1200 жылда (ал жарық жылдамдығы секундына 300 мың шақырым) жүреді. Алыптың экваторын ұшақпен айналып өту мүмкін болса, 80 мың жыл керек еді.
Сондай-ақ мөлшері жағынан Күннен, тіпті Жерден де айтарлықтай кіші ергежейлі жұлдыздар бар. Мұндай жұлдыздардың заты әдеттен тыс тығыз. Осылайша, Койпер «ақ ергежейлі» затының бір литрінің салмағы шамамен 36 мың тоннаны құрайды. Мұндай заттан жасалған сіріңкенің салмағы шамамен 6 тонна болады.
Нейтрондық жұлдыздардың тығыздығы одан да көп. Олардағы заттың орташа тығыздығы текше сантиметрге 100 миллион тоннаға жетеді. Мұндай жұлдыздар негізінен ядролық бөлшектерден – нейтрондардан тұрады және мәні бойынша орасан зор атом ядросын бейнелейді.
Жұлдыздар бетінің температурасы бойынша да ерекшеленеді - бірнеше мыңнан ондаған мың градусқа дейін. Түсі қызыл жұлдыздар «салқын» болып саналады. Олардың температурасы «бар болғаны» шамамен 3-4 мың градус. Сары-жасыл түске ие Күннің бетінің температурасы 6 мың градус. Ақ және көкшіл жұлдыздар ең ыстық, олардың температурасы 10-12 мың градустан асады.
Көптеген жұлдыздардың ұқсас ыстық спутниктері бар. Әлемде қос, үш және одан да күрделі жұлдыз жүйелері бар. Бұл жұлдызды «отбасылар» бір-бірімен өзара гравитациялық күштерге ие және ортақ массалар центрінің айналасында айналады.
Галактикадағы жұлдыздар өте күрделі траекториялар бойымен қозғалады. Күн жүйесі ғарышта орасан зор жылдамдықпен (секундына 250 шақырымдай) ұшып келеді. Галактикалық орталықтың айналасындағы төңкерісті аяқтау үшін 180 миллион жыл қажет.
Жарияланған-2024-04-19 11:47:55 Қаралды-71
ЖАҚЫП АҚБАЕВ
Акбаев Жақып (Ақпаев) (1876-1934) «Алаш» партиясын және «Алашорда» үкіметін кұруға белсене катысқан, Алашорда үкіметінің мүшесі болған. Қазакстандағы ұлт-азаттық козғалыстың көрнекті өкілі, қоғам қайраткері, заңгер, кұқық магистрі.
АЛХОРЫДАН ӘР ТҮРЛІ ТАҒАМДАР ЖАСАУ
Алхорының жемістерінде алма, лимон қышқылдары, илік және бояу заттары, пектин, А және С витамині болады. Алхоры - өте дәмді тамақ болатын сапасы бар, бағалы жеміс.
БАДАМДЫ ГРИЛЬЯЖ
Жармаланған бадам қосылған, қант-сірне шырынында қайнатылған, жалпақ төрт бұрышты шыны тәрізді қатты тағам.
КИЕЛІ СҰЙЫҚТЫҚ ДЕГЕН НЕ?
Түркі дүниесінде ағарғанды киелі сұйықтық (сакральная жидкость) деп санаған.
МАЛАЙСАРЫ БАТЫР
Малайсары (шамамен 1700 жылы дүниеге келген, 1756 жылы қайтыс болған) - Орта жүздің батыры әрі биі. Шыққан тегі - Орта жүздің арғын тайпасының бәсентиін руынан. Акесі Тоқтауыл - батыр, балуан болған кісі.
Ақ-қара фильмдерді қалай бояйды?
Соңғы кездері ескі ақ-қара фильмдерді бояу сәнге айналды. Бүгінгі таңдаақ-қара фильмдерді бояу технологиясы дамып кетті. Баяу процесі былай жүргізіледі: фильм санды форматқа ауыстырылады және бөлек кадрларға бөлінеді.